İnsansız Hava Araçları (İHA’lar), görev süreleri ve türlerine göre farklı enerji kaynakları kullanırlar. Enerji ihtiyacını karşılama yöntemleri temelde şu başlıklarda incelenebilir:
Küçük ve orta ölçekli İHA’lar genellikle elektrik motorlarıyla çalışır. Bu araçlar şu batarya türlerini kullanır:
En yaygın kullanılan batarya tipidir.
Hafif ve yüksek enerji yoğunluğuna sahiptir.
Hızlı deşarj ve hızlı şarj imkanı sunar.
Dezavantaj: Aşırı ısınma ve patlama riski vardır, dikkatli şarj edilmelidir.
Daha uzun ömürlüdür ancak daha düşük anlık güç sağlar.
Uzun menzilli görevlerde tercih edilir.
Genellikle 15 dakika ile 2 saat arasıdır.
Rüzgar, sıcaklık ve yük durumuna göre değişir.
Orta ve büyük ölçekli ya da uzun menzilli İHA’lar, genellikle içten yanmalı motorlar veya hibrit sistemler kullanır:
Özellikle TUSAŞ’ın ANKA, Bayraktar TB2 gibi orta-irtifa uzun havada kalışlı (MALE) sınıfı İHA’lar bu yakıt türleriyle çalışır.
Uçuş süreleri 20-30 saate kadar çıkabilir.
Daha uzun süre havada kalabilirler.
Daha ağır yük taşıyabilirler.
Daha karmaşık bakım.
Gürültü ve daha fazla ısı yayımı.
Elektrik ve yakıt birlikte kullanılır.
Elektrik motoru kalkışta, yakıt motoru uzun uçuşlarda devreye girer.
Enerji verimliliği artırılır.
Geniş kanat açıklığına yerleştirilen güneş panelleriyle çalışır.
Gündüz uçarken şarj olan batarya gece kullanımına aktarılır.
Yüksek irtifa ve uzun süreli gözlem görevlerinde idealdir (örneğin: Airbus Zephyr).
BMS (Battery Management System): Batarya sağlığı, voltaj, sıcaklık, deşarj gibi faktörleri izler.
Telemetri: Pil seviyesi, enerji tüketimi gibi veriler yer kontrol istasyonuna aktarılır.
Örneğin; ANKA, Türkiye’nin savunma sanayiinde geliştirdiği orta irtifa – uzun havada kalışlı (MALE) sınıfında bir insansız hava aracıdır. Enerji sistemiyle ilgili detaylara bakalım:
Motor: TEI-PD170 (yerli üretim turbo dizel havacılık motoru)
Yakıt Türü: Jet-A1, JP-8 ya da dizel
Motor Gücü: Yaklaşık 170 beygir
Yakıt Kapasitesi: Yaklaşık 200 litre üzeri (modeline göre değişir)
Havada Kalış Süresi: 24-30 saat
ANKA’nın bu kadar uzun süre uçabilmesinin sebebi, yüksek verimli dizel motoruyla çalışmasıdır. Bu motor, hem az yakıt tüketir hem de uzun süreli görevlerde ısı yönetimini iyi yapar.
ANKA’nın uçuş sistemleri sadece motorla sınırlı değildir. Enerji ihtiyacı olan aviyonik, sensörler, seyrüsefer sistemleri, haberleşme, veri bağlantısı gibi ekipmanlar da vardır.
Bu nedenle:
Tipi: Genellikle Li-Ion (uzun ömürlü, stabil)
Amacı:
Motor çalışmazken kısa süreli güç ihtiyacını karşılamak
Acil durumlarda sistemleri kısa süre çalıştırmak
Bazı görevlerde hassas cihazlara kararlı güç sağlamak
TUSAŞ zaman zaman yüksek irtifa görevleri için güneş enerjili İHA prototipleri üzerinde çalışmaktadır.
ANKA platformu doğrudan güneş enerjili değildir ama hibrit veya otonom uçuşlarda bu teknoloji entegre edilebilir.
ANKA’nın Enerji Dağıtım ve İzleme Sistemi, motorun ürettiği elektrik gücünü bataryalarla dengeli şekilde dağıtır.
Telemetri sistemi, yer kontrol merkezine:
Yakıt durumu
Batarya seviyesi
Voltaj/sıcaklık değerleri gibi parametreleri sürekli iletir.
Sistem | Enerji Kaynağı |
---|---|
Ana motor (uçuş) | Jet-A1 / Dizel |
Radar / Elektro-Optik Podu | Batarya + Alternatör |
Uçuş kontrol sistemleri | Batarya destekli |
Haberleşme / veri linki | Batarya + Alternatör |
GPS/INS navigasyon sistemi | Batarya + sürekli güç |
Ekstra Bilgi:
ANKA-3 gibi daha yeni nesil versiyonlarında elektrik motorları ve jet motoru gibi farklı enerji sistemleri de denenmektedir (örneğin stealth görevleri için düşük ısı izi gereken motorlar).
*Gönderi ve görsel chatgpt ile oluşturulmuştur.